ปทานุกรม กรมตำรา.กระทรวงธรรมการ พ.ศ.๒๔๗๐

ปทานุกรม กรมตำรา.กระทรวงธรรมการ พ.ศ.๒๔๗๐ ขนาดประมาณ 18x24.8ซม. ความแน่นของตัวเล่มลดลงเล็กน้อย และมีตำหนิเล็กน้อยบริเวณรูปครุฑที่สันเนื่องจากสีที่โค้ทเนื้อผ้าไว้ร่อน

ที่สันปกระบุว่า'พิมพ์ครั้งที่สอง' และในคำนำก็ถือเช่นนี้เช่นกัน แต่เมื่อพูดถึงปทานุกรมของกระทรวงธรรมการพ.ศ.2470แล้ว เล่มนี้น่าจะเป็นการพิมพ์ครั้งแรกของฉบับ2470นั่นเอง ทั้งนี้เพราะท่านถือเอาว่า 'ปทานุกรมสำหรับโรงเรียน' อันตีพิมพ์เมื่อพ.ศ.2463 เป็นการตีพิมพ์ครั้งแรกไปเสียก่อนแล้ว (ของการจัดรูปโครงใหม่) ตามส่วนหนึ่งของคำนำ ความว่า

"...ครั้นพระยาเมธาธิบดีไปเป็นปลัดทูลฉลอง, พระยาภักดีนฤเบศร์ ได้เป็นเจ้ากรมราชบัณฑิต กระทรวงได้จัดหน้าที่รวบรวมปทานุกรมนี้ขึ้นเป็นแผนกหนึ่ง มีพระยาอุปกิตศิลปสาร (แต่ยังเป็นพระ) เป็นหัวหน้า..รวบรวมงานต่อมาจนสำเร็จ และจัดพิมพ์ขึ้นในศก ๒๔๖๓...แต่เปลี่ยนชื่อเรียกว่า ปทานุกรมสำหรับโรงเรียน และนับว่าพิมพ์ครั้งแรก เพราะได้จัดโครงรูปใหม่ คือ เรียงลำดับศัพท์ตามตัวอักษร. ต่อนั้นเจ้าหน้าที่ได้รวบรวมและได้เริ่มพิมพ์ปทานุกรมครั้งที่๒นี้มาแต่...วิธีการบอกสำเนียงคำก็ดี วิธียกศัพท์ขึ้นวินิจฉัยก็ดี ผิดเพี้ยนไปจากของเดิมบ้างตามที่เห็นสมควรจะแก้ไข..."

เมื่อเป็นเช่นนี้ ฉบับพิมพ์ศก2470นี้ก็ควรเป็นเอดิชั่นใหม่ และนี่เป็นการพิมพ์ครั้งแรกของเอดิชั่นพ.ศ.2470 แต่อาจเป็นอย่างอื่นไปก็ได้เพราะผมไม่เคยเห็นอันอื่นๆ ('พิมพ์ครั้งที่'อื่นๆ) ซึ่งก็ยังคงมีความเป็นไปได้อยู่